Brontekst bekijken van Article/De-ontwikkeling-van-het-accountantsberoep--Belangrijke-gebeurtenissen-in-de-afgelopen-20-jaar

{{Article
|Title=De ontwikkeling van het accountantsberoep: belangrijke gebeurtenissen in de afgelopen 20 jaar
|Portal=Portal/Belangrijke gebeurtenissen
|Short description=Freaky Thursday, de MCA, de CTA, de Kwartiermakers, een cultuuromslag en de aantrekkelijkheid van het beroep. Enkele begrippen die de afgelopen jaren enorm vaak voorbij zijn gekomen. Het accountantsberoep ligt onder een vergrootglas; rapport na rapport wordt gepubliceerd en ook het ministerie van Financiën buigt zich over nieuwe maatregelen in het accountantsberoep. Hoe is dit allemaal zo ontstaan en waar gaat deze discussie eigenlijk over? Dit artikel geeft de kantelpunten en de ontwikkeling van het accountantsberoep in de afgelopen 20 jaar weer.
|Description===Aanleiding en gevolgen Wta==
[[Article/Enron{{!}}Enron]] was een Amerikaans energiebedrijf, dat ontstond in 1985 na een fusie tussen Houston Natural Gas en Internorth. Enron was beursgenoteerd aan de New York Stock Exchange (NYSE). Het bedrijf groeide in de laatste twee decennia van de 20<sup>e</sup> eeuw enorm en ook de aandelenkoers steeg. Echter, het bleek dat Enron enorme schulden was aangegaan om uitbreidingen te financieren. Deze schulden werden buiten de boeken gehouden door honderden bedrijven op te richten en de schulden daaronder te plaatsen. Hier werd 30 miljard dollar aan schulden in verborgen, die niet werden mee geconsolideerd. 

De bubbel spatte uiteen: Enron ging failliet en miljoenen aandeelhouders werden gedupeerd voor miljarden dollars. Dit leidde tot kritische onderzoeken naar de rol van de '''accountant'''. Op dat moment specifiek de accountants van kantoor Arthur Anderson. Door deze boekhoudfraude werden de bevoegdheden van Arthur Anderson ontnomen, waardoor ook dit accountantskantoor failliet ging.

Het was onder meer door dit enorme schandaal dat de Sarbanes-Oxley-wet werd geïntroduceerd, hetgeen leidde tot de vorming van de PCAOB.

Ook in Nederland had dit boekhoudschandaal gevolgen. Samen met incidenten als Ahold, was dit een belangrijke oorzaak voor het vormen van de Wta – [[wet toezicht accountantsorganisaties]] - in 2006. In de Wta is onder meer geregeld dat de [[Article/Autoriteit Financiële Markten{{!}}AFM]] toezicht houdt op het accountantsberoep.

Dit was een belangrijke gebeurtenis voor veel van de ontwikkelingen die in de jaren hierna hebben plaatsgevonden. <ref><span lang="EN-US">[https://mab-online.nl/article/48977/ <span lang="NL">Het toezicht door de AFM (mab-online.nl)</span>]</span></ref><div>
''<u>De Accountantskamer</u>''

De versterking van de Wta was een belangrijke aanleiding voor het stroomlijnen van het [[Article/Tuchtrecht{{!}}tuchtrecht]] en het versterken van de onafhankelijke positie van het tuchtrecht. Tot op vandaag is de [[Article/De-Accountantskamer{{!}}Accountantskamer]] gezeteld in Zwolle. <ref>https://www.parlementairemonitor.nl/9353000/1/j9vvij5epmj1ey0/vjnmd2kg8mu7</ref>

''<u>Scheiding advies en controle en verplichte kantoorroulatie</u>''

Daarnaast zijn in 2013 in de wet op het accountantsberoep twee bepalingen toegevoegd aan de Wta. Een eerste nieuwe bepaling is het verplichten van een roulatie na 7 jaar. Deze bepaling trad op 1 januari 2016 in werking voor OOB-controles.

Een tweede bepaling is het verbod om naast controlediensten ook andere werkzaamheden te verrichten voor OOB’s.

''<u>Onderzoek controledossiers</u>''

Ook bevat de Wta vanaf 1 januari 2014 de mogelijkheid voor de AFM om kantoorspecifieke bevindingen te rapporteren. Het doel hiervan is om de kwaliteit van de individuele accountantsorganisaties te verbeteren. 

==AFM==
Na het aanstellen van de AFM als toezichthouder op accountantsorganisaties, heeft het meerdere rapporten uitgebracht. Zo werd in 2010 een rapport gepubliceerd over de controledossiers van Big 4 kantoren. Hierin werd al geconcludeerd dat de kwaliteit van accountantscontroles fundamenteel beter moest. De AFM concludeerde dat de kwaliteit van de accountantscontrole bij Big 4-kantoren hoog op de agenda staat, maar dat deze nog structureel tekortschoot. 

Accountants zijn volgens de AFM onvoldoende professioneel-kritisch bij de uitvoering van controles. Daarnaast passen ze de normen voor het uitvoeren van accountantscontroles onvoldoende toe. <ref>https://www.afm.nl/nl-nl/nieuws/rapporten/2010/rapport-accountantscontrole</ref>

In maart 2013 publiceert de AFM ook een rapport over alle OOB-vergunninghoudende kantoren. Ook hierin is de AFM zeer kritisch. De geconstateerde tekortkomingen liggen in lijn met de tekortkomingen waarover de AFM al had gerapporteerd over de Big 4 in 2010. <ref>https://www.afm.nl/nl/nieuws/2013/mrt/onderzoek-accountants-oob.aspx</ref>

==Tweede Kamer==
Deze zorgwekkende rapporten van de AFM zijn voldoende aanleiding voor de PvdA om een debat aan te vragen over de kwaliteit van de accountantscontroles. Dit debat vindt plaats op 14 mei 2014. Enkele maanden voor “Freaky Thursday”. Henk Nijboer (PvdA) wijst erop dat eerdere maatregelen van de Tweede Kamer, waaronder het splitsen van controle en advies en het verplichten van kantoorroulatie, blijkbaar onvoldoende zijn geweest.

De Tweede Kamer is er van op de hoogte dat de AFM op dit moment bezig is met een rapport over de Big 4-kantoren. Dit rapport zal in september verschijnen. Naar aanleiding van een motie van Nijboer wordt de regering verzocht om met de accountancysector in gesprek te gaan. Het doel is om de sector zelf met voorstellen te laten komen voor verbeteringen.

Tevens wordt door de Tweede Kamer aan de regering verzocht om de evaluatie van de Wta naar voren te brengen. Deze opdracht was gegeven aan de Erasmus Universiteit.              

==Freaky Thursday==
Naar aanleiding van de bovengenoemde motie van Henk Nijboer, tijdens het algemeen overleg van mei 2014, stelt de NBA de ''Werkgroep Toekomst Accountantsberoep'' in. Deze werkgroep komt op 25 september 2014 met 53 maatregelen. Ook wel bekend als de 53 maatregelen in het publiek belang. De maatregelen moeten leiden tot een verbetering van kwaliteit, gedrag en cultuur <ref>https://www.monitoringaccountancy.nl/</ref>. Onder meer maatregelen als het invoeren van een [[Article/De beroepseed{{!}}beroepseed]] komen hierin voor. Ook stelt deze werkgroep voor om een monitoring commissie in te benoemen. Het doel van deze commissie is om de invoering, werking en de gevolgen van de maatregelen, zoals de werkgroep heeft voorgesteld, te monitoren. De boodschap is dat de beroepsgroep continue en actief kwaliteitsverbetering moet nastreven.

Tegelijkertijd is de AFM op 25 september 2014 met een rapport gekomen over de kwaliteit van de Big 4-kantoren. Het onderzoek bouwt voort op het onderzoek uit 2010. Accountantskantoren hadden beterschap beloofd en plannen geformuleerd om de kwaliteit te verhogen, als gevolg van het onderzoek in 2014. Echter, de AFM concludeert dat zij dit in de praktijk onvoldoende terug zien. Het aantal wettelijke controles welke de AFM met een onvoldoende beoordeeld, is naar eigen zeggen nog te hoog. <ref>https://www.nba.nl/globalassets/projecten/in-het-publiek-belang/in_het_publiek_belang_rapport_25_september_2014.pdf</ref>

Op deze donderdag 25 september verschijnt tevens het rapport van de Erasmus Universiteit over de werking van de Wta. Een conclusie van de evaluatie is dat het vertrouwen in het accountantsberoep is ''gedaald''. <ref>https://icfg.nl/2014/03/25/bouwen-aan-vertrouwen/</ref> <ref>https://www.nba.nl/globalassets/projecten/in-het-publiek-belang/in_het_publiek_belang_rapport_25_september_2014.pdf</ref>

==Monitoring Commissie Accountancy==
Als gevolg van het advies van de Werkgroep Toekomst Accountantsberoep, wordt de Monitoring Commissie Accountancy in juni 2015 opgericht. De doelstelling van deze commissie is om continue verbetering te waarborgen. Waar nodig doet de commissie voorstellen voor aanscherpingen van de (53) maatregelen. In totaal blijft de commissie voor 5 jaar aan. In januari 2020 brengt de commissie haar eindrapport uit. <ref>https://www.monitoringaccountancy.nl/</ref>

De commissie rapporteert dat er sprake is van een prestatiekloof, een structureel probleem in de accountancysector. De commissie stelt dat de getroffen maatregelen na vijf jaar nog onvoldoende geborgd zijn en dat de effecten nog onvoldoende zijn aangetoond. <ref>https://www.nba.nl/globalassets/projecten/in-het-publiek-belang/kabinetsreactie-rapport-commissie-toekomst-accountancysector.pdf</ref> Daarnaast doet de commissie meerdere aanbevelingen.

==Cultuur==
De cultuur binnen accountantsorganisaties komt ook in deze jaren steeds hoger op de agenda. Marlies de Vries publiceert in 2018, samen met Bas Herrijgers van de [[Article/Young Profs{{!}}NBA Young Profs]], een onderzoeksrapport naar de ervaring van young professionals binnen de accountancysector. Hieruit blijkt dat deze young professionals onder enorme werkdruk staan en gemiddeld 60 uur per week werken. Dit wordt veroorzaakt door een tekort in capaciteit, onrealistische planningen en hoge klantverwachtingen. Het is de eerste keer dat de cultuur binnen accountantskantoren dusdanig uitgebreid wordt onderzocht. <ref>https://www.nyenrode.nl/nieuws/n/werkdruk-jonge-accountants</ref>

==Commissie toekomst accountancysector==
In 2018 brengt de AFM wederom een rapport uit. De AFM heeft onderzoek gedaan naar de kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector en concludeert dat voornamelijk in de vraagzijde van de markt, het verdienmodel en het bedrijfsmodel kwetsbaarheden aanwezig zijn. Ook verkent het rapport enkele structurele wijzigingen in de accountancysector. <ref>https://www.afm.nl/nl-nl/nieuws/2018/nov/kwetsbaarheden-structuur-accountancysector</ref>

Het is aanleiding voor de toenmalige minister van Financiën om de [[Commissie Toekomst Accountancysector]] (CTA) in te stellen. Deze commissie gaat op zoek naar welke aanpassingen gewenst zijn om de kwaliteit van wettelijke accountantscontroles duurzaam te borgen. Deze aanbevelingen zullen ter input dienen voor te nemen kabinetsmaatregelen. <ref>https://www.accountant.nl/nieuws/2018/11/afm-verkent-kwetsbaarheden-in-structuur-accountancysector/</ref>

Op 30 januari 2020 biedt de CTA haar rapport aan de minister van Financiën aan. De CTA beveelt aan om audit quality indicators (AQI’s) op te zetten, het toezicht op externe accountants volledig te centreren beleggen bij de AFM en om nader onderzoek te doen naar alternatieve structuurmodellen, zoals het joint audit model, audit only model of het intermediair model. <ref>https://www.accountant.nl/nieuws/2020/1/aanbevelingen-cta-zijn-het-maximaal-haalbare/</ref> 

Ook rapporteert de CTA dat de cultuurverandering binnen accountantskantoren nog onvoldoende [[Article/Duurzaamheid{{!}}duurzaam]] is, welke wel één van de cruciale factoren is voor het verbeteren van de aantrekkelijkheid van het accountantsberoep. <ref>https://www.nba.nl/globalassets/projecten/in-het-publiek-belang/kabinetsreactie-rapport-commissie-toekomst-accountancysector.pdf</ref>

==Kabinetsmaatregelen en kwartiermakers==
Naar aanleiding van het rapport van de Commissie Toekomst Accountancysector en het rapport van de Monitoring Commissie Accountancy stelt de minister van Financiën, Wopke Hoekstra, twee Kwartiermakers aan. Deze twee kwartiermakers zullen de uitvoering van de aanbevelingen faciliteren, onderzoek doen naar onder meer alternatieve structuurmodellen en samen met de sector AQI’s opstellen. De kwartiermakers zijn aangesteld tot eind 2023 en voeren in dit tijdbestek intensieve gesprekken met de sector, voeren experimenten uit en organiseren rondetafelgesprekken.

Tevens worden er enkele aanbevelingen, in de vorm van kabinetsmaatregelen, doorgevoerd. Het toezicht op accountantsorganisaties is vanaf 2022 gecentreerd bij de AFM. Verder wordt op dit moment gewerkt aan de Wet Toekomst Accountancysector.

==Referentielijst==
<references />
</div>
|External links=
|Subportal=
|Featured=
}}